Jednymi z najbardziej odczuwalnych dolegliwości, które powoduje zanieczyszczona atmosfera to alergie. Przewlekłe nieżyty dróg oddechowych w tym nosa i gardła, zapalenia spojówek, pieczenie oczu, atopowe zapalenie skóry objawiające się rumieniem, podrażnieniem guzkowatym skóry. Skrajną postacią jest astma i rozedma płuc, na którą niegdyś cierpieli wyłącznie górnicy dołowi lub pracownicy zakładów pracy z dużym zapyleniem. W chwili obecnej odnotowuje się już przypadki tych chorób u ludzi, którzy nie mają związku z tymi zawodami.

Odkrycia ostatnich lat dowodzą, że cząsteczki zanieczyszczeń z powietrza absorbowane przez płuca oraz śluzówkę nosa i gardła przedostają się do krwi i są dystrybuowane między innymi do mózgu. Wysokie stężenia pyłów i substancji neurodegeneracyjnych (lotne związki siarki, NO2, benzenu) powodują istotne zmiany w strukturach mózgowia zwiększając ryzyko zachorowania na tę nieuleczalną chorobę aż o 92%. Relatywnie przyspiesza to rozwój utajonej postaci AD o średnio 20 lat, czyli już 35-40 letni ludzie mogą odczuwać postępujące skutki choroby Alzheimera.

Zanieczyszczone powietrze, bogate w pyły pochodzące ze spalania węgla, wydalane w procesie rafinacji substancji toksycznych lub spalania ropy mogą bezpośrednio wpływać na obniżenie potencji u mężczyzn. Od lat poziom ten w związku w urbanizacją, obecnością w naszym życiu dużej ilości substancji syntetycznych zmniejsza się, dodatkowo zostaje hamowany dużą dawką zanieczyszczeń przyswajanych drogą oddechową. Badania dowodzą, że mężczyźni w wieku 30-40 lat, przebywający na obszarach podwyższonej ekspozycji zanieczyszczeń posiadają 30% mniejszą żywotność plemników niż ci sami panowie żyjący na obszarze z mniejszym zanieczyszczeniem. Stan ten potęgują oczywiście używki jak nikotyna i alkohol. Podobna sytuacja jest w przypadku kobiet. Narażone na zanieczyszczenia kobiety cierpią na dolegliwości tarczycy, niepoprawną pracę przysadki mózgowej co przekłada się na nieregularną produkcję estrogenu i progesteronu tak potrzebnych w różnych fazach ciąży. W przypadku takiego stanu nie ma mowy o kompensacji deficytów. Jeżeli mężczyzna i kobieta są ofiarami zanieczyszczeń, ich organizmy nie będą w stanie wygenerować zdrowych komórek zarodka. Słabe plemniki oraz niestabilne procesy jajeczkowania u kobiet, połączone z nierównowagą hormonalną będą przyczynkiem do poronień, ciąż ze znamionami patologicznymi lub nieudanych prób sztucznego zapłodnienia. To bardzo smutny scenariusz. Coraz bardziej rosnące poziomy zanieczyszczeń są lub szybko staną się przyczynkiem do pogorszenia przyrostu naturalnego.

Wieloletnie badania naukowe dowodzą, że szczególnie dzieci są podatne na wysokie poziomy zanieczyszczeń w powietrzu. Prace naukowe pozostałe w wyniku badań dowodzą, że dzieci przebywające na obszarach zanieczyszczonych z dużym stężeniem pyłów w powietrzu wykazują niższą zdolność koncentracji, gorszą pamięć krótkotrwałą. Wykazują też podwyższony niepokój i nadsensytywność. To z kolei przekłada się na pogorszenie samopoczucia i częstsze występowania incydentów depresyjnych. Dzieci przebywające zaś w obszarze czystego powietrza cechowały się wyższymi zdolnościami poznawczymi i sprawniejszą koncentracją. Dla nas dorosłych dbałość o czyste powietrze powinna być istotna nie tyle dla nas samych, ale dla dzieci, małych obywateli, którym nie możemy zostawić zgliszcz cywilizacji, a zapewnić bezpieczne i zdrowe życie.

Sztandarowym przykładami chorób i dolegliwości związanych z przebywaniem na terenach objętych smogiem są niedoczynności i choroby układu sercowo – naczyniowego. Aspiracja powietrza o wysokich stężeniach pyłu PM2,5 i PM10, tlenków siarki i azotu, również nadmiarowego stanu ozonu i tlenku węgla ma wpływ na takie jednostki chorobowe jak między innymi udar niedokrwienny mózgu, miażdżyca naczyń obwodowych, niewydolność serca – komór i mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna serca i płuc, nadciśnienie tętnicze, arytmie serca i w końcu prowadząca do zawałów zakrzepowość i zatorowość układu wieńcowego. Polskie wiodące instytucje w tym zakresie takie jak Śląskie Centrum Chorób Serca oraz Uniwersytet Medyczny w Katowicach przedstawiły wyniki badań wpływu jakości powietrza na organizm człowieka. Niestety tutaj podane zostały przerażające fakty. Dla pyłów zawieszonych PM10, których zawartość wynosi ok. 200 µg/m3 wzrost śmiertelności oscyluje na poziomie 6% w tym 8% dla chorób serca i układu obwodowego. To niestety bardzo dużo. Wysokie stężenia dwutlenków węgla i azotu determinowało 12% wskaźnik przebytych zawałów serca z poważnym zbliznowaceniem mięśnia sercowego. Zatorowość układu krążenia z niewydolnością naczyń włosowatych przyczyniła się do 16% wzrostu udarów mózgu. Ta sama przyczyna powodowała zatorowość płucną na poziomie 18%. Incydenty związane z arytmiami i migotaniem przedsionków często prowadzących do zgonów jest na poziomie 24%. Raport jest dość obszerny i szczegółowy, dlatego tutaj zostały przywołane najpoważniejsze wskaźniki, które powinny być bardzo wyraźnym sygnałem do rozpoczęcia walki o czyste powietrze.

Opisując kwestię negatywnego wpływu smogu, czyli dużej koncentracji zanieczyszczeń nie można pominąć układu oddechowego, jako tego który bezpośrednio dostarcza z każdym oddechem do naszych płuc powietrza skażonego substancjami, które w przyrodzie są śmiertelnymi truciznami. Oddziaływanie smogu rozpoczyna się już na poziomie płodowym, gdzie matka wystawiona na wpływ zanieczyszczonego powietrza mimowolnie przekazuje jego elementy do łożyska z płodem. Badania dowodzą, że dzieci, które urodziły się w wyniku takich ciąż posiadają mniejszą pojemność płuc i są podatniejsze na infekcje układu oddechowego. Ludzie dorośli są bardzie podatni na wystąpienie astmy lub innych przewlekłych chorób płuc i oskrzeli.

Na koniec najbardziej przykry wynik stałego przebywania w obrębie zanieczyszczeń powietrza. Są to głównie nowotwory układu oddechowego. Rak płuca jest najczęściej występującym w Polsce nowotworem, który w bardzo wielu przypadkach jest nowotworem złośliwym. Od dwóch dekad mimo ograniczenia wydobycia węgla, restrukturyzacji przemysłu ciężkiego i potencjalnego obniżenia poziomu zanieczyszczeń, okazuje się że jest on nadal bardzo wysoki. Dane, które opublikował HEAL Polska w 2016 roku dotyczące 29 miast. Z danych wynika, że co 8 zachorowanie na nowotwór płuca wiąże się z wpływem smogu.

Polska jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych krajów Europy. Wysoka umieralność na poziomie ok. 50.000 przedwczesnych zgonów rocznie z powodu dodatkowej aspiracji zanieczyszczeń z powietrza, plasuje Nas w ścisłej czołówce. Problemu nie rozwiążą maseczki antysmogowe, czy doraźne działania. Przeciwdziałanie smogowi powinno być systemowe. Ograniczenie emisji spalin, czy modernizacja pieców to pierwszy podstawowy krok na drodze do poprawy jakości powietrza. Jeżeli tak się się nie stanie, w niedalekiej przyszłości czeka nas o wiele wyższy wskaźnik zachorowań na dolegliwości opisane powyżej nie ten który jest obecnie aktualny.